Gebogen spanten
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Gebogen spanten zijn dragende bouwelementen in een kapconstructie waarbij de spantbalken een gebogen vorm hebben in plaats van recht te zijn.
Omschrijving
Gebogen spanten worden gebruikt in daken en overkappingen, met name bij architectonische ontwerpen waarbij een gebogen daklijn gewenst is. Ze kunnen zowel functioneel als decoratief zijn en bieden esthetische waarde aan een gebouw. Historisch gezien werden gebogen spanten gemaakt van kromgegroeid eikenhout of door planken mechanisch te verbinden. Tegenwoordig worden ze vaak vervaardigd uit gelamineerd hout of metaal, waarbij speciale technieken zoals het buigen of walsen van het materiaal worden toegepast.
Toepassing en materialen
Gebogen spanten worden toegepast in diverse bouwprojecten, waaronder woningbouw, industriebouw, kerken, sportaccommodaties (zoals zwembaden en gymzalen), bruggen, manèges en schuren, opslagruimtes en showrooms. Ze zijn met name geschikt voor het overspannen van grote afstanden en het realiseren van grote open ruimtes zonder extra ondersteuning. De materialen waaruit gebogen spanten worden vervaardigd variëren. Historisch werd kromgegroeid hout gebruikt, of werden spanten samengesteld uit kortere, op elkaar gespijkerde of geklemde planken. Tegenwoordig wordt veel gebruik gemaakt van gelamineerd hout, waarbij dunne lamellen aan elkaar worden verlijmd om de gewenste gebogen vorm te verkrijgen. Ook metalen, zoals staal, RVS of aluminium, kunnen door middel van buigen of walsen tot gebogen spanten worden gevormd. Een specifiek type gebogen gelamineerd houten spant is het Emy-spant, waarbij latten of planken mechanisch worden verbonden.
Historische context
Het gebruik van gebogen spanten, ook wel boogspanten of schenkelspanten genoemd, kent een lange geschiedenis. In de late middeleeuwen en 16e eeuw werd hiervoor kromgegroeid eikenhout gebruikt. De techniek om planken te buigen werd al langer toegepast in de scheepsbouw. In de 16e eeuw werden in Frankrijk al constructies gemaakt met gebogen spanten, samengesteld uit aan elkaar geschakelde kromme houtdelen, de zogenaamde 'schenkels'. Deze constructiewijze, bekend als Philibertspanten, werd in de 19e eeuw opnieuw populair. Gebogen spanten boden het voordeel dat grotere ruimtes overspannen konden worden en er meer nuttige ruimte onder de kap ontstond. De gebogen vorm van spanten wordt ook al lang gebruikt in de scheepsbouw voor de dwarsverbindingen van een scheepsromp.
Gebruikte bronnen: